Rijden met autisme

ASS, in de volksmond vaak gewoon autisme *  genoemd, is een aangeboren stoornis. Genetische kwetsbaarheid en omgevingsfactoren zorgen voor een verstoorde ontwikkeling van de hersenen en het verwerken van informatie. Deze verwerkingsproblemen beïnvloeden allerlei processen en taken in het leven, bijvoorbeeld ook autorijden. Veel van wat mensen met ASS zien, horen, voelen en meemaken wordt op een andere manier verwerkt dan bij mensen zonder ASS. Dat is niet per se nadelig. Mensen met ASS kunnen bijvoorbeeld sterke analytische vaardigheden hebben, ijverig zijn en een goed oog voor detail hebben. Dat soort eigenschappen komen goed van pas tijdens het autorijden. Er zijn echter ook nadelige eigenschappen. Mensen met een vorm van autisme kunnen (erg) gevoelig zijn voor prikkels en veranderingen. In het verkeer zijn natuurlijk veel van deze prikkels en veranderingen. JvG Rijopleidingen leert aankomend bestuurders met autisme om daar beter mee om te gaan.

Rijles is voor veel mensen met ASS heel anders dan voor mensen zonder ASS. Om te beginnen vinden veel mensen met autisme het lastig om een gesprek te voeren, vooral met vreemden, bijvoorbeeld een rij-instructeur. En mensen met ASS houden vaak vast aan bepaalde gewoonten, patronen en handelingsvolgorden. Vaak bemoeilijkt dit het autorijden. Voor de instructeur is het zaak om deze patronen te herkennen, goede gewoonten te helpen creëren en de ongemakken van ASS zoveel mogelijk te omzeilen.

Jan van Grinsven streeft er dan ook naar om de hinder die ASS veroorzaakt tijdens het autorijden zo klein mogelijk te houden. Vanwege zijn ervaring met mensen met autisme en zijn medische achtergrond, kan hij goed anticiperen op het rij- en reactiegedrag van leerlingen met ASS.

Van intake tot examen

Jan van Grinsven biedt niet alleen gespecialiseerde rijlessen voor mensen met autistische kenmerken, maar ondersteuning bij het gehele proces om het rijbewijs te behalen. De ouders, verzorgers of familieleden van leerlingen met ASS worden nauw in dit proces betrokken.

Het Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen (CBR) neemt de rijexamens af van bestuurders in het personen- en goederenvervoer. Ook mensen met ASS die een rijbewijs willen behalen, komen daar terecht. Om de rijgeschikheid van mensen met ASS te beoordelen, verplicht het CBR keuringen door onafhankelijke medisch specialisten. Daarna moet er een rijtest worden gedaan om te bekijken of de leerling rijgeschikt is en toegelaten kan worden tot het rijexamen.

Vaak is dit de volgorde van het proces:

4. Examen

Bij het rijexamen mag de leerling kiezen om de rij-instructeur mee te laten rijden. Zeker bij leerlingen met ASS is het aan te raden om dat te doen. Mocht de leerling het examen niet halen, kan Jan van Grinsven in vervolglessen beter inspelen op de dingen die fout gingen tijdens het examen. JvG kan na een geslaagd examen ook goede tips en aanwijzingen geven om veilig en zelfstandig de weg op te gaan.

Wanneer is iemand met ASS rijgeschikt?

Een leerling met ASS is rijgeschikt als uit het rapport van de medisch specialist blijkt dat de leerling veilig aan het verkeer kan deelnemen. De medisch specialist gebruikt hievoor een checklist met risicofactoren. Als blijkt dat de problemen met waarneming en planning te overzien zijn en als bijkomende risico’s (bijvoorbeeld angst en depressie) geen groot probleem vormen, geeft de medisch specialist vaak groen licht. Wanneer iemand met autisme / ASS voor het eerst een aanvraag doet bij het CBR, volgt er na deze goedkeuring altijd een rijtest. Deze rijtest is geen examen. Een deskundige van het CBR beoordeelt in de rijtest of de leerling met ASS zelfstandig en veilig aan het verkeer zou kunnen deelnemen. De deskundige kijkt hierbij of de medische situatie van invloed is op de bediening en besturing van de auto.

Tijdens een rijtest wordt bijvoorbeeld gelet op:

• De automatisering: van handelingen: er wordt gekeken of de leerling voldoende aandacht overhoudt voor het verkeer
• De aandachtsverdeling: de verdeling tussen bediening en besturing enerzijds en het omringende verkeer anderzijds
• De besluitvorming: er wordt gekeken of de leerling met ASS weloverwogen kan beslissen, zonder het verkeer onnodig te hinderen
• Het voorspellen: van het gedrag van andere weggebruikers: en het veilig reageren hierop

Mensen met ASS kunnen sinds mei 2013 voor onbeperkte tijd rijgeschikt worden verklaard. Bestuurders met ASS die eerder rijgeschikt zijn verklaard voor een termijn van 3 jaar, moet bij de eerstvolgende rijbewijsvernieuwing nog een keuring ondergaan. Als het CBR daarna een onbeperkte geschiktheidstermijn afgeeft, is er daarna geen keuring meer nodig om het rijbewijs te vernieuwen. De medisch specialist kan overigens bij twijfel nog wel een beperkte geschiktheidstermijn aanhouden.

Werkgebied

JvG Rijopleidingen geeft rijles aan  mensen met autisme (ASS) in Noord-Brabant, Gelderland en Noord-Limburg. Leerlingen buiten deze regio’s kunnen ook rijles volgen bij JvG door bijvoorbeeld met het openbaar vervoer zelfstandig naar trein- of busstations te reizen. Het halen en brengen naar rijlessen door ouders/verzorgers is natuurlijk ook mogelijk.

Over autisme

Autisme is een populaire maar nogal algemene benaming. Als verzamelgbegrip voor verschillende vormen van autisme wordt de afkorting ASS  gebruikt. Deze afkorting staat voor Autisme Spectrum Stoornis. Hieronder vallen klassiek autisme, Asperger en PDD-NOS (Pervasieve Development Disorder-Not Otherwise Specified), inclusief McDD.